W Parku Etnograficznym w Tokarni powstaje nowa przestrzeń ekspozycyjna łącząca realizm historyczny z symboliką. W skansenie pojawiły się m.in. krzyż choleryczny, dzwonniczka przeciwburzowa i gołębnik, a centralnym nowym obiektem jest dom z Suchedniowa zwany „Kałamarzykiem”.
Największym z nowych obiektów wznoszonych na terenie skansenu jest modrzewiowy dom z Suchedniowa, znany jako „Kałamarzyk”. Choć w lokalnej tradycji funkcjonuje jako dworek, nie przypomina architektonicznie typowych dworów szlacheckich. To raczej dom miejski z przełomu XIX i XX wieku, o nietypowej formie, niemal kwadratowy, z centralnym trzonem kominowym. Konstrukcja dachu – polski dach łamany typu krakowskiego – czyni z niego unikat w skali regionu.
„To jeden z pierwszych obiektów, które zobaczą zwiedzający park etnograficzny, ponieważ został postawiony jako pierwszy budynek przy wejściu do sektora małomiasteczkowego przy drodze prowadzącej do planowanego rynku małego miasteczka” – powiedział PAP dr Krzysztof Karbownik, kierownik Działu Badań Etnograficznych w Muzeum Wsi Kieleckiej.
Prace związane z rekonstrukcją „Kałamarzyka” są na ukończeniu. Obiekt zostanie zaadaptowany jako dom urzędnika górniczego z kancelarią, nawiązując tym samym do przemysłowych tradycji Suchedniowa. W XIX i na początku XX wieku był to istotny ośrodek przemysłu górniczo-metalurgicznego. Na tym tle rozwinęło się środowisko ludzi związanych z przemysłem hutniczym, a później – w czasie II wojny światowej – z konspiracyjną produkcją broni dla Armii Krajowej.
Z Suchedniowem związany jest dr Witold Poziomski, lekarz i społecznik, który opiekował się mieszkańcami przez blisko 60 lat. Poziomski uczestniczył w obydwu wojnach światowych, a podczas okupacji wspierał ruch oporu. Był zaangażowany w konspiracyjną produkcję broni – w tym pistoletów STEN – w warsztatach rozsianych po Suchedniowie i Skarżysku. Dom inspirowany jego życiem znajduje się już w skansenie jako rekonstrukcja gabinetu lekarskiego.
Dla uzupełnienia przestrzeni historycznej jeszcze w tym roku planowane jest także pozyskanie domu parafialnego z miejscowości Konieczno. Obiekt ten, dwukrotnie większy od „Kałamarzyka”, stanie naprzeciwko niego, zamykając oś zabudowy planowanego rynku miasteczka. Zostanie przeznaczony na cele edukacyjno-wystawiennicze, by służyć jako miejsce warsztatów, lekcji muzealnych i pokazów.
W Muzeum Wsi Kieleckiej pojawiły się także inne drobniejsze obiekty, które tworzą kontekst dla codzienności dawnej wsi – to kapliczka domkowa z Drugni, krzyż choleryczny na skraju lasu, gołębnik oraz dzwonniczka przeciwburzowa z Kakonina.
Dzwonniczka przeciwburzowa, zwana też loretańską, to przykład dawnego sposobu radzenia sobie z niebezpiecznymi zjawiskami pogodowymi. Według przekonań ludowych dźwięk dzwonów miał odpędzać burze albo sprowadzać deszcz w czasie suszy. „Obiekt zaprojektował śp. Leszek Gawlik, wieloletni pracownik muzeum. To dla nas też ważna pamiątka po nim” – zaznaczył Karbownik.
Park Etnograficzny w Tokarni jest położony w gminie Chęciny obok drogi krajowej nr 7 Warszawa-Kraków. Zajmuje obszar około 65 ha, ze stałymi ekspozycjami budownictwa wiejskiego, małomiasteczkowego i dworskiego. Znajduje się tam kilkadziesiąt przeniesionych z regionu świętokrzyskiego obiektów, m.in.: dzwonnica z Kazimierzy Wielkiej, wiatrak z Dębna, spichlerz ze Złotej, kuźnia, liczne zagrody i chałupy. Zróżnicowanie terenu skansenu oraz położenie w zakolu Czarnej Nidy pozwala prezentować zabytkowe budynki w warunkach zbliżonych do naturalnych.
Wszystkie obiekty są wyposażone w typowe dla epoki meble i narzędzia codziennego użytku, a wnętrza udostępniono do zwiedzania.
fot. Muzeum Wsi Kieleckiej
