Sztuczna inteligencja (SI) staje się nieodzownym narzędziem w nowoczesnej metrologii – podkreślali eksperci podczas międzynarodowego sympozjum w Kielcach. Zdaniem prezesa GUM prof. Jacka Semaniaka rozwój SI pozwala okiełznać gigantyczne zbiory danych generowane w laboratoriach i systemach pomiarowych.

Dwudniowa konferencja poświęcona wyzwaniom współczesnej metrologii w dobie sztucznej inteligencji rozpoczęła się we wtorek w Kielcach. W wydarzeniu bierze udział ponad 20 szefów narodowych instytutów metrologii z państw Unii Europejskiej, a także goście z Ukrainy, Kazachstanu, przedstawiciele Komisji Europejskiej oraz międzynarodowych organizacji metrologicznych, m.in. OIML i EURAMET.

„Trudno sobie wyobrazić jak mogłoby funkcjonować dzisiaj współczesne społeczeństwo bez metrologii. Wyznaczanie czasu, związanej z tym nawigacji satelitarnej, systemy bankowe, czy telekomunikacyjna – we wszystkich tych obszarach kryje się precyzyjna metrologia” – powiedział prezes Głównego Urzędu Miar prof. Jacek Semaniak.

Jak podkreślił, współczesna metrologia opiera się dziś na ogromnych ilościach danych i coraz bardziej zaawansowanej technologii. Zaznaczył, że bez sztucznej inteligencji trudno będzie nadążać za rosnącą złożonością procesów pomiarowych.

„Sztuczna inteligencja świetnie radzi sobie z analizą ogromnych zbiorów danych. Współczesna meteorologia to jeden z obszarów, który generuje olbrzymie ilości danych, wymagających nie tylko uporządkowania, ale i wykorzystania odpowiednich narzędzi umożliwiających uzyskanie szybkich i wiarygodnych wyników. W dzisiejszych realiach trudno już sobie wyobrazić skuteczne zarządzanie nimi bez wsparcia sztucznej inteligencji” – powiedział PAP prof. Semianiak.

Prezesa GUM zwrócił uwagę, że SI znajduje zastosowanie nie tylko w klasycznej metrologii przemysłowej, ale także w nowych dziedzinach, takich jak nanometrologia czy badania medyczne. „Nowym obszarem, który obecnie rozwijamy, jest nanometrologia – dziedzina schodząca do poziomu nanometrów, czyli zasięgu sił atomowych. Rozwijamy ją w oparciu o kadrę, którą pozyskaliśmy między innymi z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach – specjalistów z doświadczeniem biologicznym i okołomedycznym. Nanometrologia pozwala nam badać struktury komórkowe oraz analizować ich właściwości fizyczne i mechaniczne. Już teraz prowadzimy badania w odniesieniu do wybranych tkanek nowotworowych i uzyskujemy bardzo obiecujące wyniki” – zaznaczył.

Jak zapowiedział, celem GUM jest rozszerzenie badań również na żywe komórki nowotworowe, dzięki modyfikacji stanowisk pomiarowych. Co więcej, laboratorium IT w Kielcach zajmuje się tworzeniem tzw. chmur metrologicznych, czyli cyfrowych baz danych wyników pomiarów, które dzięki narzędziom SI pozwalają na szybsze i trafniejsze wnioskowanie.

Sekretarza generalny EURAMET (Regionalna Organizacja Metrologiczna państw członkowskich Unii Europejskiej) dr Mikko Merimaa ocenił, że współpraca europejska w dziennie metrologii jest niezbędna, a narzędzia SI mogą mieć istotne znaczenie w rozwoju badań.

„Metrologia staje się coraz bardziej oparta na danych — urządzenia są coraz bardziej połączone, pomiary stają się bardziej złożone, a często wynikiem pomiarów są produkty danych pochodzące z wielowymiarowych pomiarów. W tym kontekście SI pełni funkcję horyzontalną — sztuczna inteligencja rozwija się niesamowicie szybko i społeczność metrologiczna musi na to odpowiedzieć. Właśnie dlatego potrzebujemy zintegrowanego, europejskiego podejścia” – powiedział PAP dr Merimaa.

Dodał, że Polska wyraźnie zwiększyła swoje zaangażowanie w europejskie programy badawcze, a kampus laboratoryjny w Kielcach umożliwi GUM lepsze włączenie się w europejskie sieci badawcze.

W ramach programów unijnych GUM uczestniczył dotąd w ponad 30 projektach badawczych. Zdaniem prof. Semaniaka Polska – choć plasuje się na 21. miejscu na świecie pod względem produktu krajowego brutto – w niektórych obszarach metrologii jest klasyfikowana w pierwszej dziesiątce pod względem jakości laboratoriów i standardów.

„To potwierdzają międzylaboratoryjne porównania wyników pomiarów. One stanowią dla nas rodzaj akredytacji i otwierają drogę do współpracy naukowej i przemysłowej” – dodał.

Zaznaczył, że współpraca i wymiana doświadczeń pomiędzy Głównym Urzędem Miar a jego odpowiednikami w krajach Unii Europejskiej i na świecie jest procesem ciągłym. „Instytucje takie jak GUM wzajemnie weryfikują swoje możliwości pomiarowe. Pomiary, które wykonujemy – stanowiące podstawę do wzorcowania aparatury pomiarowej, takiej jak np. wagi czy odmierzacze paliw – są systematycznie walidowane właśnie w oparciu o te międzylaboratoryjne porównania realizowane we współpracy z pokrewnymi instytucjami” – zaznaczył.

Wydarzenie w Kielcach odbywa się w ramach polskiej prezydencji w Radzie UE jest również okazją do upamiętnienia zbliżającej się 150. rocznicy podpisania Konwencji Metrycznej. Polska jest jej sygnatariuszem od 1925 roku.

Świętokrzyski Kampus Laboratoryjny Głównego Urzędu Miar wybudowano przy ulicy Wrzosowej w Kielcach. Na zboczu góry Hałasa powstało osiem budynków, w tym laboratoria – akustyki i drgań, czasu i częstotliwości, laboratorium długości, masy, termometrii, metrologii interdyscyplinarnej, a także budynki warsztatów oraz magazyn materiałów łatwopalnych.

Jest to jeden z najnowocześniejszych ośrodków metrologicznych w Europie Środkowo-Wschodniej. Ma on stanowić zaplecze badawcze m.in. dla krajowych projektów innowacyjnych oraz przemysłu wysokich technologii.

Obiekt został oficjalnie otwarty we wrześniu ubiegłego roku. Obecnie trwają również prace nad powstaniem kolejnych laboratoriów – elektryczności oraz promieniowania.