Pomnik upamiętniający Żołnierzy Wyklętych stanie w Zgórsku koło Kielc. W tamtejszym lesie odnaleziono ciała ośmiu żołnierzy zamordowanych przez władze komunistyczne w latach 1948-49.

W konkursie zorganizowanym przez gminę Nowiny wygrała koncepcja zaproponowana przez rzeźbiarza Sławomira Micka. Wicewojewoda świętokrzyski Rafał Nowak, który zasiadał w komisji konkursowej, podkreślił, że pomnik będzie oddawał charakter tego, jak wyglądała sytuacja Żołnierzy Wyklętych.

Pomnik zostanie wykonany z betonu zmieszanego z opiłkami żelaza. W centralnej części znajdować się będzie około czterometrowy żołnierski bagnet, po jego obu stronach przedstawione zostaną sylwetki żołnierzy oraz więzienne drzwi, w których oknie zamiast krat będą krzyże. Monument będzie miał około pięciu metrów długości.

„Pomnik stanie na leśnej polanie w pobliżu ścieżki prowadzącej do miejsca, gdzie komuniści dokonywali egzekucji. Myślę, że bardzo dobrze będzie się wpisywać w to miejsce” – powiedział Nowak.

Wicewojewoda poinformował, że gmina stara się o pozyskanie grantu w ramach programu „Miejsca pamięci i trwałe upamiętnienia w kraju” z programu Ministra Kultury, który może pozwolić na sfinansowanie budowy pomnika.

Prace poszukiwawcze ofiar terroru komunistycznego w Zgórsku prowadzi od kilku lat Fundacja „Niezłomni”, która była również inicjatorem upamiętnienia żołnierzy. Jak dotąd w Zgórsku odnaleziono ciała ośmiu osób, z których siedem udało się zidentyfikować.

Byli to żołnierze AK i Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”: kpt. Aleksander Życiński „Wilczur”, por. Karol Łoniewski „Lew”, Czesław Spadło „Mały”, Józef Figarski „Śmiały”. Zostali oni straceni w tej samej egzekucji 24 września 1948 r. W 2016 r. odbyły się ich uroczyste pogrzeby. W 2018 roku na cmentarzu w Mójczy koło Kielc pochowano Romana Mojeckiego, ps. Róg. Był on związany z ZWZ i AK, został schwytany przez sowieckie służby w 1948 roku. 7 sierpnia wyrokiem Sądu Wojskowego w Kielcach został skazany na śmierć. Wyrok wykonano 26 sierpnia 1948 r.

W 2019 roku na cmentarzu w Cedzynie koło Kielc pochowano dwóch kolejnych żołnierzy Armii Krajowej i Narodowych Sił Zbrojnych. Byli to Jan Wosiński (ur. w 1922 roku) Piotr Pecel (ur. w 1927 roku). Obaj zostali skazani na śmierć wyrokiem kieleckiego sądu z października 1948 roku. Zastrzelono ich w lesie w Zgórsku 28 stycznia 1949 roku i tam pogrzebano w jednej jamie grobowej.

Z kwerendy fundacji „Niezłomni” przygotowywanej na podstawie ksiąg cmentarnych, różnych archiwów w tym wyroków śmierci, na które skazano więźniów więzienia kieleckiego, oszacowano, że w zgórskich lasach może spoczywać 46 osób.

autor: Wiktor Dziarmaga