Rozmowa z Kingą Pawluszek, rzeczniczką Świętokrzyskiej Grupy Przemysłowej Industria S.A.

W ostatnim roku powołano Centralną Dolinę Wodorową im. Braci Łaszczyńskich. Czym będzie zajmował się ten podmiot i jakie są jego cele?

Centralna Dolina Wodorowa powstała na fundamentach zapoczątkowanego przez nas jesienią 2021 r. klastra wodorowego. Lokalna inicjatywa, obejmująca pierwotnie swoim zakresem tylko województwo świętokrzyskie, szybko jednak ewoluowała i już rok później, ze względu na rozszerzenie obszaru działania, klaster zmienił swą nazwę na „Centralny”. Natomiast w roku 2023 klaster przybrał osobowość prawną. Najpierw, w lipcu br., członkowie klastra podpisali list intencyjny w sprawie powołania doliny wodorowej, a 12 października nastąpiło jej oficjalne powołanie. Dziś Centralna Dolina Wodorowa im. Braci Łaszczyńskich obejmuje swym zasięgiem już cztery regiony i zrzesza ponad 70 podmiotów, wśród których są przedsiębiorstwa, samorządy oraz ośrodki badawcze z województw świętokrzyskiego i łódzkiego oraz regionu południowego Mazowsza i północnego Podkarpacia. Celem jest wzajemna współpraca w zakresie tworzenia energetyki niskoemisyjnej, opartej na tzw. „zielonym wodorze”.

Jak Centralna Dolina Wodorowa wpłynie na rozwój regionu oraz Kielc?

Rozwój nowoczesnych technologii związanych z inwestycjami w zielony wodór będzie silnym impulsem rozwoju gospodarczego dla całego województwa świętokrzyskiego. Wspólna praca przedsiębiorstw, samorządów i uczelni wyższych zarówno nad produkcją, jak i różnymi sposobami magazynowania oraz wykorzystania „zielonego paliwa”, to m.in. potrzeba kształcenia nowych kadr, a co za tym idzie – powstawanie nowych miejsc pracy.

Świętokrzyska Grupa Przemysłowa Industria SA podpisała memorandum z brytyjską firmą Rolls-Royce. Czego będzie dotyczyć współpraca?

Jak wspomniałam, celem Centralnej Doliny Wodorowej jest produkcja zielonego wodoru. A to z kolei wymaga zeroemisyjnych źródeł energii. Biorąc jednak pod uwagę, że ponad 70% energii w Polsce wciąż produkowanej jest z węgla, do dekarbonizacji energetyki oraz stworzenia nadwyżek dla produkcji wodoru nie wystarczą same OZE. I tu pojawia się Rolls-Royce SMR, czyli atom. Tradycyjne projekty jądrowe są zazwyczaj produkowane na wybrzeżach, czyli tam, gdzie jest szeroki dostęp do wody, co z oczywistych powodów nie dotyczy województwa świętokrzyskiego. Stąd pomysł na SMR, czyli małe reaktory modułowe (ang. small modular reactor). Zawarte na początku roku 2023 memorandum intencyjne z Rolls-Royce umożliwia obu firmom współpracę przy wdrażaniu małych reaktorów jądrowych oraz zbudowanie łańcucha dostaw zunifikowanych części i modułów do produkcji SMR zarówno na rynek krajowy, jak i na eksport.

Dlaczego na partnera projektu Industria wybrała właśnie Rolls-Royce?

Firm oferujących projekty SMR jest dziś wiele, ale zaledwie kilka może wykazać się sprawdzonymi technologiami opartymi o dekady doświadczeń. Wśród nich jest właśnie Rolls-Royce. Dodatkowo koncepcja firmy Rolls-Royce pozwala na budowę elektrowni, która nie wymaga tradycyjnych inwestycji związanych z budową dużej energetyki jądrowej, czyli m.in. infrastruktury drogowej, połączeń kolejowych czy portu umożliwiającego transport wielkich elementów, a składa się z modułów, które mogą być produkowane seryjnie i dostarczane w każde niemal miejsce w całości zwykłym transportem kołowym. Co więcej, moc takiej elektrowni to 470 MW czystej, przystępnej cenowo energii elektrycznej ze zrównoważonego źródła, która odpowiada 150 turbinom wiatrowym i wystarcza do zasilenia miliona domów.

Centralna Dolina Wodorowa nosi imię Braci Łaszczyńskich. Skąd pomysł na taki właśnie patronat?

Dolina została tak nazwana, by docenić i upamiętnić wybitnych przedsiębiorców, naukowców i odkrywców, którzy na początku ubiegłego stulecia wybrali sobie Świętokrzyskie na miejsce życia i pracy. Bracia Stanisław i Bolesław Łaszczyńscy na początku XX wieku prowadzili eksploatację rud miedzi w Miedziance koło Chęcin, a w roku 1902, jako jedni z pierwszych na świecie, wyprodukowali miedź i cynk w procesie elektrolizy. Poza prowadzeniem działalności górniczej i naukowej bracia byli też prekursorami i inicjatorami wielu przedsięwzięć natury społeczno-kulturalnej w okolicach Kielc. Stanisław założył pierwszą w Chęcinach bibliotekę oraz sklep spółdzielczy, powstał też teatr w Bolminie, a Maria – żona Bolesława – aktywnie angażowała się m.in. w nauczanie czytania i pisania okolicznych chłopów. Biorąc pod uwagę, że to właśnie elektroliza jest metodą, dzięki której chcemy pozyskiwać dziś zielony wodór oraz że niepisaną misją naszej spółki jest integrowanie i inspirowanie mieszkańców województwa świętokrzyskiego, wybór Braci Łaszczyńskich na patronów Centralnej Doliny Wodorowej był oczywisty.